Allah’ı evliya edinmek

Aşağıdaki  ayetleri incelerken; Allah’ın hangi sıfatlarının vurgulandığına dikkat edersek Allah’ı evliya edinmenin diğer bölümlerdeki evliya edinme kavramlarından ne şekilde farklılaştığını görebiliriz. Bu noktadaki ayrımı daha iyi anlamak için bu bölümde ilgili ayetin öncesi ve sonrasındaki ayetlere de göz atmak gerekir.

11:20 ayetini önündeki ardındaki ayetleri dikkate alarak inceleyelim

19- Bunlar Allah'ın yolundan engelleyenler ve onda çarpıklık arayanlardır. Onlar, ahireti tanımayanlardır.

(11:20)

20- Bunlar, yeryüzünde (Allah'ı) aciz bırakacak değildir ve bunların Allah'tan başka velileri yoktur. Azab onlar için kat kat arttırılır. Bunlar (hakkı) işitmeye güç yetirmezlerdi ve görmezlerdi de.

21-İşte bunlar kendilerine yazık etmiş kimselerdir ve uydurdukları uydurmaları da kendilerini bırakarak kaybolup gitmişlerdir.

22- Hiç şüphesiz bunlar, ahirette en çok hüsrana uğrayanlardır.

Bu ayette önceki ayetlerde özellikleri vurgulanan insanların Allah’tan başka evliyası olmadığına dikkat çekiliyor. Bu kişilerin Allah’a karşı uydurduklarının(tanrılarının) kendilerinden uzaklaşacağı ve ahrette de hüsrana uğrayacakları söyleniyor. Yani burada evliya kurtarıcı, yardımcı anlamında kullanılmıştır. Allah dışında kimsenin kurtarıcı ve yardımcı anlamında evliyası olmadığına dikkat çekiliyor. Aşağıdaki 11:113 ayetin de bu tam noktada bir uyarı ile karşılaşıyoruz.

(11:113)

113- Zulmedenlere eğilim göstermeyin, yoksa size ateş dokunur. Sizin Allah'tan başka EVLİYALANIZ yoktur, sonra yardım göremezsiniz.

13:16’yı da öncesindeki ayetleri nazara alarak inceleyelim;

14. El açıp yalvarmaya lâyık olan ancak O'dur. O'nun dışında el açıp dua ettikleri onların isteklerini hiçbir şeyle karşılamazlar. Onlar ancak ağzına gelsin diye suya doğru iki avucunu açan kimse gibidir. Halbuki (suyu ağzına götürmedikçe) su onun ağzına girecek değildir. Kâfirlerin duası kuşkusuz hedefini şaşırmıştır.

15- Göklerde ve yerde her ne varsa -isteyerek de olsa, istemeyerek de olsa- Allah'a secde eder. Sabah akşam gölgeleri de (O'na secde eder).

(13:16)

16- De ki: 'Göklerin ve yerin Rabbi kimdir?' De ki: 'Allah'tır.' De ki: 'Öyleyse, O'nu bırakıp kendilerine bile yarar ve zarar sağlamaya güç yetiremeyen birtakım EVLİYALAR MI (tanrılar) edindiniz?' De ki: 'Hiç görmeyen (a'ma) ile gören (basiret sahibi) eşit olabilir mi? Veya karanlıklarla nur eşit olabilir mi?' Yoksa Allah'a, O'nun yaratması gibi yaratan ortaklar buldular da, bu yaratma, kendilerince birbirine mi benzeşti? De ki: 'Allah, her şeyin yaratıcısıdır ve O, tektir, kahredicidir.'

13:16 da ‘kendileri için bile bir şeylere güc yetirmeye sahip olmayan evliyalar’ kavramına dikkat edelim. 14. ayetteki dualara karşılık vermeyenlerden medet umma kavramına yapılan işaretti de dikkate aldığımızda bu ayetteki evliya kelimesinin hangi anlamlarla desteklendiğini kavramak mümkün. Bu ayette evliya kelimesi her şeye güç yetiren, dualara cevap veren, kahredici, yaratıcı sıfatları ile kuvvetlendirilmiştir. Yani kendisinden bu sıfatlara sahip olamayan birisinin evliya edilmesinin boş olduğu anlaşılıyor. Ve de Allah’tan kimse bu sıfatlara sahip değildir. Bu manada kimseyi Allah’tan başkasını evliya edinemez ondan başkasından medet umamaz, yardım bekleyemeyiz. 17:97 ayetini incelediğimizde Allah’tab başka kimsenin Hidayete erdirmek gibi bir yetkisi olmadığını pek ala görüyoruz.

(17:97)

97- Allah, kimi hidayete erdirirse, işte o, hidayet bulmuştur, kimi saptırırsa onlar için O'nun dışında asla EVLİYA bulamazsın. Kıyamet günü, biz onları yüzükoyun körler, dilsizler ve sağırlar olarak haşrederiz. Onların barınma yerleri cehennemdir; ateşi sükun buldukça, çılgın alevini onlara arttırırız.

Allah’ın hidayet vermediğine Ondan başka edinilen evliyalar hidayet veremiyor görüldüğü üzere.

42:9 

9- Yoksa O'nun dışında birtakım EVLİYALAR MI edindiler? İşte Allah; veli O'dur, ölüleri dirilten O'dur. O, her şeye güç yetirendir.

42:46 

46- Onların Allah'ın dışında kendilerine yardım edecek EVİYALARI yoktur. Allah kimi saptırırsa, artık onun için hiç bir (çıkış) yolu yoktur.

45:10 

10- Arkalarından cehennem (onları izlemektedir). Kazandıkları şeyler, onlara hiç bir yarar sağlamaz. Allah'tan başka edindikleri EVLİYALAR da. Onlar için büyük bir azab vardır

(29:41) 

41- Allah'ın dışında başka EVLİYALAR edinenlerin örneği, kendine ev edinen örümcek örneğine benzer. Gerçek şu ki, evlerin en dayanıksız olanı örümcek evidir; bir bilselerdi.

46:32 

32- 'Kim Allah'a davet edene icabet etmezse, artık o, yeryüzünde (Allah'ı) aciz bırakacak değildir ve onun O'ndan başka EVLİYALARI yoktur. İşte onlar, apaçık bir sapıklık içindedirler.'

62:6 

6- De ki: 'Ey Yahudi olanlar, eğer siz, (bütün) insanlardan ayrı olarak yalnızca sizlerin gerçekten Allah'ın EVLİYALARI (dost ve sevgili kulları) olduğunuzu öne sürüyorsanız, şu halde ölümü temenni edin; eğer doğru söylüyor iseniz (bunu çekinmeden yapın).'

Bu ayetlerde yukarıda söylediklerimize deliller niteliğinde. Aşağıdaki ayetlerde kulların evliya edinilmeyeceği ve -Allah’a yaklaştırması amacıyla şeyhe tabi olmak gibi inançların yanlışlığı- açıkça görülüyor.

18:102

102- İnkâr edenler, Beni bırakıp kullarımıEVLİYALAR edindiklerini mi sandılar? Gerçekten Biz cehennemi kafirler için bir durak olarak hazırlamışız.

25:18  

18- Derler ki: 'Sen yücesin; senin dışında başka EVLİYALAR edinmemiz bize yakışmaz, ancak onlara ve atalarına meta verip yararlandırdın, öyle ki (senin) zikri(ni) unuttular ve böylece yıkıma uğrayan bir kavim oldular.'

39:3 

3- Haberin olsun; halis (katıksız) olan din yalnızca Allah'ındır. O'ndan başka EVLİYALAR edinenler (şöyle derler:) 'Biz, bunlara bizi Allah'a daha fazla yaklaştırsınlar diye ibadet ediyoruz.' Elbette Allah, kendi aralarında hakkında ihtilaf ettikleri şeylerden hüküm verecektir. Gerçekten Allah, yalancı, kafir olan kimseyi hidayete erdirmez.

Şöyle bir soru akla gelebilir bazı ayetlerinde Allah “inanlar birbirlerinin evliyalarıdır” derken neden bazılarında da “Allah’tan başka veliler edinmeyin” diyor?

Aslında buraya kadar ki bölümde bunu açıkladık ancak tekrar altını çizmekte fayda var. İnanların birbirlerini evliya edinmesi durumu; Allah’ın koyduğu sınırlarda yaşamak konusunda birbirlerine destek olmak, birlerinin çıkarlarını ve İslamiyet’i gözetmek şeklindedir. Ancak insanların hüküm koymak gibi bir yetkileri yoktur. Birbirlerini Allah’ın gazabından koruyamaz yada Onun lütfüne engel olamazlar. Buradaki evliya edinmekle Allah’ı evliya edinmekteki ‘evliya edinmek’ kavramlarının boyutları farklıdır. Yukarıda anlattığımız gibi ayetlerde öne çıkarılan sıfatlar nazara alındığında bu farklılık açıkça görülmektedir.

Kavramları daha iyi anlayabilmek için bu kavramın zıddını da düşünmek gerekir. Yani Allah’ı evliya edinmek ve Allah dışında başka birilerini evliya edinmek kavramlarını birlikte düşünmek gerekiyor. Buradaki Allah’ı evliya edinmenin zıddı inanların birbirlerini evliya edinmesi değildir. Yada Allah’tan başkasını evliya edinmekle, inanların birbirlerini evliya edinmesi eş değer değildir.

İnanların birbirini evliya edinmesinin zıddı şeytanı veya inanmayanları evliya edinmektir. Konuya bu açıdan bakıldığında düğüm çözümlenmiş oluyor. Kuranı anlamaya çalışırken bir sadece kelimenin salt anlamına bakamayız. Anlamak için onun hangi sıfatlarla kuvvetlendirildiğine dikkat etmek durumundayız.

42:6 

6- Allah'ın dışında birtakım EVLİYALAR edinenler ise; Allah, onların üzerinde gözetleyicidir. Sen onların üzerinde bir vekil değilsin.

45:19 

19- Çünkü onlar, Allah'tan (gelecek) hiç bir şeyi senden savamazlar. Şüphesiz zalimler, birbirlerinin EVLİYASIDIRLAR. Allah ise, muttakilerin velisidir.

(7:3) 

3- Rabbinizden size indirilene uyun, O'ndan başka EVLİYALARA uymayın. Ne az öğüt alıyorsunuz?

 (10:62)

62- Haberiniz olsun; Allah'ın DOSTLARI(EVLİYALARI), onlar için korku yoktur, mahzun da olmayacaklardır.